Dzieci tyją na potęgę
W moim gabinecie coraz częściej pojawiają się młode osoby. Niestety konsekwencje zdrowotne mogą się pojawić wcześniej, niż myślisz. Czy Twoje dziecko ma już problem z nadmierną masą ciała? I czy będzie konsekwencje tego ponosić do końca życia? W tym poradniku przeanalizujemy wspólnie, jak wielka jest skala problemu w żywieniu Twojego dziecka, dowiesz się również jak sobie z nimi poradzić oraz zadbać o zdrowie młodego człowieka, który już ma problem z nadmierną masą ciała. Znajdziesz w nim również, kilka plików do wydruku, które pomogą Ci oszacować problem, oraz skutecznie z nim walczyć i zmieniać nawyki żywieniowe. Czynników wpływających na zwiększoną masę ciała wśród dzieci i młodzieży jest kilka, przeanalizujmy więc problem od początku. Otyłość jest jedna z chorób cywilizacyjnych, a liczba osób nią dotkniętych z roku na rok wciąż wzrasta. Niestety ograniczenie aktywności ruchowej związanej z codziennymi czynnościami oraz łatwy dostęp do wysoko przetworzonej, bogatej w energię żywności prowadzi do zaburzenia równowagi między poborem a wydatkowaniem energii, co objawia się zwiększeniem tkanki tłuszczowej w organizmie. W Polsce, wśród dzieci w wieku szkolnym, na nadwagę i otyłość cierpi co piąty chłopiec i co siódma dziewczynka. Z tych statystyk widać, że otyłość dzieci i młodzieży staje się wyzwaniem nie tylko dla zdrowia publicznego, ale i samych młodych ludzi i ich rodzin. Liczę, że informacje zawarte w tym poradniku będą pomocne oraz zainspirują Was rodziców do wspierania dzieci w osiągnięciu równowagi zdrowotnej i prawidłowej masy ciała, oraz zmiany nawyków żywieniowych w Waszych domach.
Ocena masy ciała u dzieci i młodzieży
W przypadku dzieci i młodzieży należy brać pod uwagę okres rozwojowy, w którym się znajduje, a normy muszą uwzględnić wiek dziecka. W okresie wzrostu i rozwoju masa ciała nie tylko zwiększa się z wiekiem, ale także w naturalny sposób zmienia wzajemne proporcje. Ponieważ nadmierna masa ciała w wieku rozwojowym jest coraz częstszym problemem, bardzo ważne zatem, aby stosować ujednolicony pomiar masy ciała dzieci i młodzieży. Z pomocą przyjdzie nam, siatka centylowa można ją znaleźć w książeczce zdrowia dziecka. Wystarczy odszukać masę ciała dostosowaną do wzrostu i wieku dziecka. Kolejną metodą, która nam pomoże, czy dziecko ma nadwagę bądź otyłość jest wskaźnik masy ciała (BMI). Należy go interpretować, posługując się siatkami centylowymi i porównań dokonywać w stosunku do standardów określonych dla danego wieku i płci. BMI jest rekomendowany do oceny masy ciała u osób w wieku rozwojowym przez Światową Organizację Zdrowia (World HealthOrganization – WHO)
Wskaźnik BMI
Kiedy u dziecka rozpoznaje się problem z nadwagą lub otyłością?
Czy otyłość jest chorobą?
Pomijając kwestie estetyczne otyłość to zagrożenie przede wszystkim zdrowia. To przewlekłe zaburzenie, spowodowane brakiem równowagi między poborem a wydatkowaniem energii, co objawia się zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej. Nadmierne otłuszczenie organizmu niesie ze sobą zwiększone ryzyko różnych powikłań i staje się palącym problemem zdrowotnym. Częstość nadciśnienia w populacji dziecięcej szacuje się niezmiennie na 3,5-4%. Podobnie często występuje podwyższone ciśnienie tętnicze, dawniej nazywanym stanem przed nadciśnieniowym lub ciśnieniem wysokim prawidłowym. Objawy nadciśnienia są niecharakterystyczne. Zwykle przebiega ono bezobjawowo. Niekiedy obserwuje się zwiększone zmęczenie, bóle głowy, zaburzenia snu, nadpobudliwość, krwawienia z nosa, chudnięcie, zaburzenia widzenia, upośledzenie czynności nerek. W związku z powyższym bardzo ważne są pomiary ciśnienia tętniczego u wszystkich dzieci powyżej 3 roku życia.
Czy otyłość jest chorobą dziedziczną?
Czynniki genetyczne odgrywają pewną rolę w rozwoju otyłości. Dotyczą one regulacji przemiany materii, magazynowania tkanki tłuszczowej i jej rozkładu w organizmie. Choć te wszystkie czynniki, związane z różnymi genami, mogą sprzyjać otyłości, to o jej wystąpieniu decyduje współistnienie z niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi. Skłonność genetyczna u danej osoby nie musi więc zawsze prowadzić do rozwoju otyłości, oznacza jedynie, że dana osoba powinna zwracać baczną uwagę na przestrzeganie zdrowego stylu życia, a zwłaszcza racjonalnego odżywiania i odpowiedniej dawki aktywności fizycznej.
Czynniki wpływające na rozwój nadwagi i otyłości.
Niewątpliwie, jednymi z głównych czynników wpływających na postępującą falę problemów z wagą nie tylko u dzieci jest rozwój urbanizacji, przemysłu i postęp technologiczny. Zmiany związane ze sposobem odżywiania przyczyniają się do rozwój otyłości: zwiększona ilość przetworzonej, wysokokalorycznej, bogatej w tłuszcze i cukry proste żywności, zwiększanie objętości posiłków, a przede wszystkim opuszczanie, nieregularność spożywania głównych posiłków, i jednocześnie częste podjadanie kalorycznych przekąsek. Siedzenie przed telewizorem, telefonem komórkowym przyczyniają się do zmniejszenia aktywności u dzieci. Nadmierne korzystanie ze środków transportu, ograniczenie aktywności fizycznej, zabawy i gry „na siedząco” oraz nieograniczony dostęp do telewizora, komputera i telefonu przyczyniają się do zmniejszenia, lub całkowitego zrezygnowania z aktywności fizycznej. Należy pamiętać również o sytuacjach stresowych i problemy emocjonalnych takie jak konflikty w szkole czy w rodzinie, które będą przyczyniały się i pogłębiały problemy z nadmierną masą ciała. Mogą one prowadzić do emocjonalnego jedzenia, tak zwanego „zajadania problemów”. Gdy dziecko przeżywa trudności, niepowodzenia, czuje się samotne lub zasmucone, jedzenie może spełniać funkcję kompensacyjną i, również za sprawą rodziców, być traktowane jako pocieszenie, lub wręcz przeciwnie jako nagroda.
Skala problemu:
Czy w Polsce otyłość u dzieci jest problemem?
Patrząc na dane statystyczne zaczerpnięte z Instytutu Matki i Dziecka, Problemy z wagą u dzieci i młodzieży rośnie z każdym rokiem. Ze względu na bardzo duże i wciąż zwiększające się rozpowszechnienie otyłości uznaje się ją za epidemię XXI wieku. Porównując z wcześniejszymi badaniami, wynika, że problem z nadwagą i otyłością wśród dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce zwiększa się o około 2-3% w ciągu dziesięciu lat.